Engellilik İndirimi; çalışma gücü kayıp oranı asgari % 40 ve üzerinde olanların ücret ve/veya kazançlarına, girecekleri derecelere göre belirlenen miktarda indirimin uygulanmasıdır.
Engellilik bulgularına göre girecekleri derecelere esas oranlar;
Asgari % 80'ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece engelli,
Asgari % 60'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece engelli,
Asgari % 40'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı üçüncü derece engelli
olarak belirlenmektedir.
Engellilik indiriminden;
- Engelli Ücretli (Hizmet erbabı),
- Bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan ücretli
(hizmet erbabı),
- Engelli serbest meslek erbabı,
- Bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest
meslek erbabı,
- Basit usulde vergilendirilen engelliler
yararlanır.
“Bakmakla yükümlü olunan kişi” ifadesi, engellilik indirimi uygulamasına ilişkin olarak yayımlanan 222 seri no’lu Gelir Vergisi Kanunu Genel Tebliğinde tanımlanmıştır. Bu ifadeden, engelli kişinin tabi olduğu çalışma mevzuatı veya bağlı bulunduğu sosyal güvenlik kurumunun mevzuatına göre bakmakla yükümlü sayılan anne, baba, eş ve çocukları anlaşılacaktır. Çocuklarda yaş sınırlamasına gidilmeksizin işlem yapılacaktır.
Engelli sayılanların çalışma gücü kayıp oranlarına göre belirlenen dereceler itibariyle tespit edilen aylık engellilik indirimi tutarları yıllar itibariyle şöyledir,
Birinci derece Engelliler için (% 80) İkinci derece Engelliler için (% 60) Üçüncü derece Engelliler için (% 40)
Yıl
İlgili
Mevzuat
2014
800 TL
400 TL
190 TL
2015
880 TL
440 TL
200 TL
2016
900 TL
460 TL
210 TL
2017
900 TL
470 TL
210 TL
2018
1.000 TL
530 TL
240 TL
2019
1.200 TL
650 TL
290 TL
2020
1.400 TL
790 TL
350 TL
Bu tutarlar, engelli
ücretlilerde ve bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan
ücretlilerde aylık tevkifat matrahından düşülür.
Serbest meslek erbabı olan
engelliler ile bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan
serbest meslek erbabının ve basit usulde
vergilendirilenlerin yıllık beyan edilecek gelirlerinden
(yukarıda aylık olarak belirlenen tutarlar yıllık olarak
hesaplanarak) indirilir.
Dolayısıyla, ücretlinin aylık matrahına girecekleri derecelere göre asgari % 15, serbest meslek erbabında ve basit usulde vergilendirilenlerde ise yıllık kazançlarında asgari % 15 katkı sağlayacaktır.
Engellilik indiriminden yararlanmak isteyen kişilerin bir dilekçe ve aşağıda belirtilen belgelerle birlikte; Vergi Dairesi Başkanlığı olan illerde ilgili Grup Müdürlüğüne, Vergi Dairesi Başkanlığı olmayan illerde ise Gelir Müdürlüğüne, Bağımsız Vergi Dairesi bulunan ilçelerde Vergi Dairesi Müdürlüğüne, Vergi Dairesi bulunmayan ilçelerde ise Malmüdürlüklerine başvurmaları gerekmektedir.
Engellilik indiriminden
yararlanmak isteyenlerin dilekçe ekinde bulunduracağı
belgeler şunlardır:
1. Engelli ücretli;
- Çalıştığı işyerinden alacağı hizmet erbabı
olduğunu gösterir belge,
- T.C. kimlik numarası.
2. Bakmakla yükümlü olduğu
engelli kişi bulunan ücretli;
- Ücretlinin çalıştığı işyerinden alacağı hizmet erbabı
olduğunu gösterir belge,
- Kendisinin ve engelli kişinin T.C. kimlik
numarası,
- Engelli kişiye bakmakla yükümlü olunduğunu gösterir
belge.
3. Engelli serbest meslek
erbabı;
- Vergi kimlik numarasını veya T.C. kimlik numarasını
gösteren belge,
4. Bakmakla yükümlü olduğu
engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı;
- Serbest meslek erbabının vergi kimlik numarasını veya
T.C. kimlik numarasını gösteren belge,
- Engelli kişinin T.C. kimlik numarası,
- Engelli kişiye bakmakla yükümlü olunduğunu gösteren
belge (sağlık karnesi örneği).
5. Basit usulde
vergilendirilen engelliler;
- Vergi kimlik numarasını
veya T.C. kimlik numarasını gösteren belge.
- Başkanlığımıza başvuran engellilerden Sağlık Kurulu Raporu bulunmayan hizmet erbapları dilekçelerinde belirttikleri sağlık kuruluşlarına sevk edilecekler.(Yönetmelikle tespit edilen hastanelerden ilimizde bulunan herhangi birine sevk talebinde bulunulabilir.)
- Yetkili sağlık kuruluşu tarafından posta yoluyla Başkanlığımıza gönderilen raporlar Başkanlığımızca Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nda oluşturulan Merkez Sağlık Kuruluna gönderilecektir.
- Merkez Sağlık Kurulu, sağlık kuruluşları tarafından düzenlenen raporları inceleyerek, başvuru sahibinin çalışma gücünün ne kadarını kaybettiğine karar vererek, Engellilik dereceleri belli olanlara ilişkin raporlar, indirimden faydalanmak isteyen ücretliye tebliğ edilmek üzere Başkanlığımıza gönderecektir.
- Başkanlığımızca, raporlarda belirlenen derecelere göre hizmet erbabının Engellilik indiriminden yararlandırılmaları gerektiğini, çalıştıkları kurumlara ve Başkanlığımız Vergilendirme Grup Müdürlüğü Vergilendirme Müdürlüğü’ne yazıyla bildirecektir.
- Rapor asılları, çalışılan kuruma gönderilen yazı ekinde ilgili çalışana tebliğ edilmek üzere gönderilmektedir.
- Kalıcı hastalık veya engeller için raporun bir defa verilmesi yeterlidir. Ancak, engel durumunun değişmesi halinde, rapor ve buna bağlı çalışma gücü kaybı oranı yeniden belirlenir.
- Engellilik başvurusu sonucu, dereceye giremeyen mükelleflerde sonuçtan bilgilendirilerek raporları kendilerine iade edilmektedir.
Merkez Sağlık Kurulu Gelir İdaresi Başkanlığı nezdinde görev yapmaktadır. Merkez Sağlık Kurulunun görevi, engellilik indiriminden yararlanmak amacıyla hastanelerden alınan raporları inceleyip, çalışma gücü kayıp oranlarını belirlemektir.
Merkez Sağlık Kurulunun çalışma şekli ve vergi indirimi
için başvuracakların yapacağı işlemler bir yönetmelik
ile düzenlenmiştir. Merkez Sağlık Kurulu kararını
verirken, kendisine ulaşan raporların öncelikle yetkili
sağlık kuruluşu tarafından verilip verilmediğine, sonra
da usulüne uygun olarak düzenlenip düzenlenmediğine
bakar. Raporlar usulüne uygun ise karar vermek üzere
inceler. Kararını verirken raporlarda yer alan
laboratuar bulgularını, klinik muayene bulgularını,
engellilik bulgularını ve konulan tanıyı ilgili
Yönetmelik ekindeki cetvellere göre inceler. Kurul,
raporlarda yer alan bulgular ve tanı ile Yönetmelik eki
cetvellerde belirlenen çalışma gücü kayıp oranları
arasında çelişki görürse resen ve nihai olarak karar
vermeye yetkilidir. Ancak, kurul gerek görmesi halinde
bu raporları bir daha incelenmek üzere raporu veren
hastaneye iade edebilir veya başvuruda bulunanın başka
bir yetkili sağlık kuruluşuna gönderilmesini
isteyebilir.
Merkez Sağlık Kurulu tarafından verilen kararların
sağlıklı olması için, raporda belirtilen ve Yönetmeliğe
uygun yazılması gereken laboratuar, klinik muayene ve
engellilik bulguları ile tanının açık ve anlaşılır
olması gerekir. Kurul bu bilgileri yetersiz
görmesi halinde ilgili hastaneden ek bilgi istemektedir.
Öte yandan başvuruda bulunan kişiler Merkez Sağlık Kuruluna birden fazla rapor ulaştırırlarsa ve bu raporların bulguları ve tanısı aynı ise Kurul bu raporları değerlendirmeye alarak kararını vermektedir. Ancak bu raporların bulguları ve tanısı farklı ise Kurul ilgiliyi bu raporların birleştirilmesi için hakem hastaneye sevk etmektedir.
Yukarıda açıklanan
düzenlemeler ile yetkili sağlık kuruluşlarından alınan
raporlarda belirtilen çalışma gücü kayıp oranlarının,
raporlarda belirtilen bulgulara ve tanıya göre doğru
olup olmadığının üst kurul olarak görev yapan Merkez
Sağlık Kurulunca incelenerek Türkiye çapında aynı
bulgular ve tanı için verilen çalışma gücü kayıp
oranlarının farklı belirlenmemesi ve uygulamanın
adaletli olması amaçlanmaktadır.
Engellilik indiriminden
yararlanan bir ücretlinin gelir vergisi matrahı
hesaplanırken engellilik indirimi mahsup edilecek ve
engellilik indiriminin mahsubundan sonra kalan gelir
vergisi matrahı üzerinden hesaplanan gelir vergisi
tutarından da yıllık asgari geçim indirimi tutarının
1/12'si mahsup edilecektir. Mahsup edilecek tutar,
kalan gelir vergisi tutarını aşamayacak ve
mahsup edilemeyen asgari geçim indirimi tutarı diğer
dönemlerde mahsup edilemeyecektir.
Engellilik indiriminden
yararlanan bir ücretlinin, indirim nedeniyle gelir
vergisi matrahının kalmaması durumunda gelir vergisi
tevkifatı yapılamayacağı için asgari geçim indirimi
uygulamasından yararlanması mümkün değildir. Asgari
geçim indirimi uygulamasında esas olan, ücretlinin
vergi matrahının doğması ve bu matrah üzerinden de
gerçek usulde gelir vergisi tevkifatının yapılmış
olmasıdır. Ancak, engellilik derecesine göre
engellilik indirimi uygulaması sonrasında ücretlinin
gelir vergisi matrahının kalması veya hizmet
erbabına aylık maaş ödemesi dışında vergiye tabi
diğer ödemelerin yapılması durumunda, yapılan gelir
vergisi tevkifatını aşmamak üzere, ücretlinin asgari
geçim indiriminden yararlanması mümkün
bulunmaktadır.
Ancak, ödenecek asgari
geçim indirimi tutarı aylık asgari ücret üzerinden
hesap edilen vergiden fazla olamayacaktır.
Konuya ilişkin bir örnek aşağıda verilmektedir.
Örnek: Bekar olan ve
ikinci derece (aylık 400 TL) engellilik indiriminden
faydalanmakta olan bir ücretlinin 2013 yılı asgari
geçim indirimi tutarı şu şekilde hesaplanacaktır.
(Asgari ücret, 2013 yılı için aylık 978,60 TL,
yıllık 11.743 TL olarak dikkate alınmıştır.)
2013 yılında Asgari Ücretin Yıllık Brüt Tutarı (978,60 x 12 =) | 11.743 TL |
Mükellefin Asgari Geçim İndirimi Oranı | 50% |
- Mükellefin kendisi için % 50 | |
Asgari Geçim İndirimine Esas Tutar (11.743 x % 50 =) | 5.871,50 TL |
Asgari Geçim İndiriminin Yıllık Tutarı ( 5.871,50 x % 15 =) | 880,72 TL |
Asgari Geçim İndiriminin Aylık Tutarı ( 880,72 / 12=) | 73,39 TL |
Bu ücretlinin ocak ayı
için, asgari geçim indirimi mahsup işlemi aşağıdaki
şekilde gerçekleştirilecektir.
2013 yılı Ocak Ayı Brüt Ücreti | 978,60 TL |
2013 yılı Ocak Ayı Tevkifat Matrahı | 831,81 TL |
İkinci Derece Engellilik İndirimi | 400,00 TL |
Engellilik İndirimi Düşüldükten Sonra Kalan Tevkifat Matrahı | 431,81 TL |
2013 yılı Ocak Ayı Ücretinden Hesaplanan Gelir Vergisi | 64,77 TL |
2013 yılı Ocak Ayı Mahsup Edilecek Asgari Geçim İndirimi Tutarı | 73,39 TL |
2013 yılı Ocak Ayı Ödenecek Gelir Vergisi | 0 TL |
2013 yılı Ocak Ayında Yararlanılacak Asgari Geçim İndirimi Tutarı | 64,77 TL |
Başkanlığımız mükelleflerinin çalışan engellileri, engellilik indiriminden yararlanmak için başvurularını Başkanlığımız Mükellef Hizmetleri Grup Müdürlüğü, Mükellef Hizmetleri Müdürlüğü, Vergi Uygulama Bölümüne yapacaklardır.
Başkanlığımız mükelleflerinin il dışındaki iş merkezlerinde çalışan engellilerin başvurularını nereye yapacağına ilişkin olarak Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan alınan 27/11/2007 tarih ve 105410 sayılı yazıya göre; iş merkezleri ilimiz dışında bulunan mükelleflerin hastaneye sevklerinin iş merkezlerinin bulunduğu yer vergi dairesince yapılması gerekmektedir.